Ορχάν Παμούκ, Νόμπελ Λογοτεχνίας 2006, Ωκεανίδα 2012, 784 σελίδες.
Μόλις τελείωσα να διαβάζω (μάλλον η αδελφή μου τελείωσε να μου διαβάζει) το βιβλίο του Ορχάν Παμούκ, ο Τζεβντέτ Μπέη και οι γιοί του. Είναι το πρώτο του βιβλίο που το έγραψε στα είκοσι-τόσα του. Το βιβλίο περιγράφει την ζωή μιας οικογένειας, από το 1905 ως το 1970. Το βιβλίο δείχνει πώς εξελίχθηκαν οι ανθρώπινες και οικογενειακές σχέσεις του περασμένου αιώνα στην Τουρκία (αλλά θα έλεγα και στην Ελλάδα μια και ακολουθούμε τις τύχες μιας μεγαλοαστικής οικογένειας που δεν έχει σχέση με θρησκεία). Μέσα από την ζωή των μελών της οικογένειας, ο Παμούκ αγγίζει σχεδόν όλα τα φιλοσοφικά θέματα που απασχολούν τον άνθρωπο κατά την διάρκεια της ζωής του: από τις πρώτες ανησυχίες του "ποιος είναι ο σκοπός του ανθρώπου", "ποιο είναι το νόημα της ζωής", μέχρι τα αισθήματα ενός ηλικιωμένου που νοιώθει ότι πέρασε η ζωή του. Τον απασχολούν θέματα όπως η σημασία της τέχνης στην ζωή, το πώς μπορούμε ή πρέπει να εκπαιδεύσουμε έναν λαό, ο εθνικισμός, ο σοσιαλισμός και η πολιτική.
Ένα πράγμα που μου έκανε εντύπωση από την αρχή ήταν ότι ο Παμούκ τα κάνει όλα αυτά χωρίς να αγγίξει σχεδόν καθόλου το ιστορικό-πολιτικό υπόβαθρο της αντίστοιχης εποχής. Όταν κανείς ακούσει για ένα τέτοιο βιβλίο, περιμένει να διαβάσει για τον Ατατούρκ, (βασικά ο Ατατούρκ αναφέρεται δύο μόνον φορές στις 400 πρώτες σελίδες του βιβλίου) για τον πόλεμο ίσως τα πογκρόμ των γκρίζων λύκων κ.λ.π. Τίποτα από όλα αυτά και αυτό δίνει μια ευχάριστη δροσιά στο περιεχόμενο του βιβλίου.
Θα έλεγα ότι το βιβλίο σε πολλά μέρη γίνεται κουραστικό στην λεπτομέρεια του και στις μακροσκελείς φιλοσοφικές συζητήσεις. Αυτό σίγουρα απωθεί τον αναγνώστη.
Θα το σύστηνα; Αν έχεις πολλές ώρες επαναλαμβανόμενης αναμονής κάπου, είναι ό,τι πρέπει. Αν σας ενδιαφέρει η "λαϊκή φιλοσοφία", ναι. Σίγουρα θα σύστηνα να το διαβάσει το 10-20% του πληθυσμού που θέλει να αλλάξει τον κόσμο: οι οπαδοί του ΛΑΟΣ, του ΚΚΕ, Σύριζα, της Χρυσής Αυγής (παρεμπιπτόντως, το ξέρατε ότι αυτοί που ανάγκασαν τους Έλληνες να φύγουν από την Κωνσταντινούπολη ανήκαν σε μία εθνικιστική οργάνωση "Χρυσό" κάτι;), και άλλων ακραίων οργανώσεων.
Μαρία Πέτρου
Μόλις τελείωσα να διαβάζω (μάλλον η αδελφή μου τελείωσε να μου διαβάζει) το βιβλίο του Ορχάν Παμούκ, ο Τζεβντέτ Μπέη και οι γιοί του. Είναι το πρώτο του βιβλίο που το έγραψε στα είκοσι-τόσα του. Το βιβλίο περιγράφει την ζωή μιας οικογένειας, από το 1905 ως το 1970. Το βιβλίο δείχνει πώς εξελίχθηκαν οι ανθρώπινες και οικογενειακές σχέσεις του περασμένου αιώνα στην Τουρκία (αλλά θα έλεγα και στην Ελλάδα μια και ακολουθούμε τις τύχες μιας μεγαλοαστικής οικογένειας που δεν έχει σχέση με θρησκεία). Μέσα από την ζωή των μελών της οικογένειας, ο Παμούκ αγγίζει σχεδόν όλα τα φιλοσοφικά θέματα που απασχολούν τον άνθρωπο κατά την διάρκεια της ζωής του: από τις πρώτες ανησυχίες του "ποιος είναι ο σκοπός του ανθρώπου", "ποιο είναι το νόημα της ζωής", μέχρι τα αισθήματα ενός ηλικιωμένου που νοιώθει ότι πέρασε η ζωή του. Τον απασχολούν θέματα όπως η σημασία της τέχνης στην ζωή, το πώς μπορούμε ή πρέπει να εκπαιδεύσουμε έναν λαό, ο εθνικισμός, ο σοσιαλισμός και η πολιτική.
Ένα πράγμα που μου έκανε εντύπωση από την αρχή ήταν ότι ο Παμούκ τα κάνει όλα αυτά χωρίς να αγγίξει σχεδόν καθόλου το ιστορικό-πολιτικό υπόβαθρο της αντίστοιχης εποχής. Όταν κανείς ακούσει για ένα τέτοιο βιβλίο, περιμένει να διαβάσει για τον Ατατούρκ, (βασικά ο Ατατούρκ αναφέρεται δύο μόνον φορές στις 400 πρώτες σελίδες του βιβλίου) για τον πόλεμο ίσως τα πογκρόμ των γκρίζων λύκων κ.λ.π. Τίποτα από όλα αυτά και αυτό δίνει μια ευχάριστη δροσιά στο περιεχόμενο του βιβλίου.
Θα έλεγα ότι το βιβλίο σε πολλά μέρη γίνεται κουραστικό στην λεπτομέρεια του και στις μακροσκελείς φιλοσοφικές συζητήσεις. Αυτό σίγουρα απωθεί τον αναγνώστη.
Θα το σύστηνα; Αν έχεις πολλές ώρες επαναλαμβανόμενης αναμονής κάπου, είναι ό,τι πρέπει. Αν σας ενδιαφέρει η "λαϊκή φιλοσοφία", ναι. Σίγουρα θα σύστηνα να το διαβάσει το 10-20% του πληθυσμού που θέλει να αλλάξει τον κόσμο: οι οπαδοί του ΛΑΟΣ, του ΚΚΕ, Σύριζα, της Χρυσής Αυγής (παρεμπιπτόντως, το ξέρατε ότι αυτοί που ανάγκασαν τους Έλληνες να φύγουν από την Κωνσταντινούπολη ανήκαν σε μία εθνικιστική οργάνωση "Χρυσό" κάτι;), και άλλων ακραίων οργανώσεων.
Μαρία Πέτρου
