Περί γκαγκάν γκαγκάν και γκαφάν γκαφάν

Οι Άγγλοι έχουν μια παροιμία που λέει: «Έκοψα την μύτη μου για να εκδικηθώ το πρόσωπο μου» (“I cut my nose to spite my face”). Είναι αυτό που μου έρχεται στο νου με τις προχθεσινές κινητοποιήσεις και τα έκτροπα στην Αθήνα. Όταν ήμασταν μικροί, τα αγοράκια κρατούσαν ανάμεσα στα πόδια τους ένα ξύλο και χοροπηδώντας επί τόπου φώναζαν «γκαγκάν γκαγκάν» και πυροβολούσαν με φανταστικά πιστόλια στον αέρα. Αυτά γίνονταν πριν πάνω κάτω 40 χρόνια, και τα αγοράκια αυτά, μεγάλα πια, είναι τώρα οι συνδικαλιστές, οι κομματάρχες, οι πολιτικοί, και οι συμβασιούχοι και μη της σημερινής κοινωνίας. Μόνο που ακόμα νομίζουν ότι παίζουμε καουμπόηδες και ινδιάνους και εξακολουθούν να φωνάζουν «γκαγκάν γκαγκάν»! Και ενώ η Αυστραλία και άλλες κυβερνήσεις συμβουλεύουν τους πολίτες τους να μην έρθουν στην Ελλάδα για διακοπές φέτος γιατί γίνονται συνεχείς απεργίες, οι εικόνες της γενιάς του γκαγκάν γκαγκάν να σπάζουν τα μάρμαρα στο κέντρο της Αθήνας, να ξεχαρβαλώνουν παγκάκια, να καταστρέφουν τους σταθμούς του μετρό, και να καίνε αστυνομικούς, έκαναν πάλι τον γύρω του κόσμου. Πάνω σ΄ αυτό, έρχεται και ο παρουσιαστής της Πρωινής Ενημέρωσης της ΝΕΤ να πει το εξής ανεπανάληπτο μόλις τελείωσε το αντίστοιχο ρεπορτάζ: «Ήταν δηλαδή μια πετυχημένη απεργία, είχε δυναμισμό.» Αυτός ο κύριος, θα έπρεπε να απολυθεί αυτοστιγμεί! Όχι γιατί προφανώς υποστήριζε την απεργία-Θεός φυλάξει! Αλλά γιατί του λείπει η κριτική σκέψη! Κύριε Γκαφά, πέστε μου σας παρακαλώ, πότε κάποια πράξη θεωρείται πετυχημένη; Προφανώς όταν επιτυγχάνει τον στόχο της! Ποιός ήταν ο στόχος αυτής της απεργίας; Δεν φαντάζομαι να μου πείτε ότι ήταν να κάψουν πάλι την Αθήνα, ούτε ότι ήταν να τραυματίσουν και να τραυματιστούν! Κατά το δικό σας ρεπορτάζ, οι Κερατινιώτες ήταν εκεί γιατί δεν θέλουν χυτά στην περιοχή τους. Οι «δεν πληρώνω» ήταν εκεί γιατί θέλουν το κράτος να βρει λεφτά να ξεπληρώσει τις ιδιωτικές εταιρείες που έκαναν τους δρόμους μας, ώστε να μην πληρώνουν διόδια οι χρήστες αυτών των δρόμων. Οι εργαζόμενοι στις συγκοινωνίες ήταν εκεί γιατί δεν θέλουν να χάσουν τα προνόμια τους. Οι συμβασιούχοι γιατί δεν θέλουν διαυγείς και ανοιχτές διαδικασίες προσλήψεων. Όλοι αυτοί οι στόχοι επιτεύχθηκαν προχθές με την πολλοστή καταστροφή του κέντρου της Αθήνας; Πάλι σύμφωνα με το ρεπορτάζ σας, 3000 άνθρωποι, από τα 5,000,000 Αθηναίους, κατάφεραν να αμαυρώσουν ξανά το όνομα της Ελλάδας στο εξωτερικό. Μήπως έχετε πεισθεί και εσείς και αυτοί ότι στοχεύουν στο να εξυπηρετήσουν κάποιο μεγάλο Εθνικό συμφέρον; Μήπως νομίζουν ότι πολεμούν να ελευθερώσουν την Ελλάδα από τους Τούρκους; Την Λιβύη από τον Γκαντάφη; Το Ιράκ από του Αμερικάνους; Το Νταρφούρ από το Σουδάν; Ίσως! Γι΄ αυτό σαν νέοι Δον Κιχώτιδες, ορμούν ακάθεκτοι προς τον εχθρό, φωνάζοντας «γκαγκάν γκαγκάν» μια και είναι προς το Εθνικό μας συμφέρον να μην γίνει χυτάς στη Κερατέα, να γίνονται οι προσλήψεις ρουσφετολογικά, να μην κάνουμε δρόμους αν δεν έχουμε να τους πληρώσουμε με δημόσιο χρήμα, να μην εξυγιανθούν οι συγκοινωνίες, και γενικά να κόψουμε την μύτη μας για να εκδικηθούμε το πρόσωπο μας!

Μαρία Πέτρου

Περί αξιωματικής λογικής

Άκουγα προχθές στο ραδιόφωνο μία συνέντευξη με έναν εκπρόσωπο της ΑΔΕΔΥ. Η συζήτηση πήγαινε στο στυλ «Καλημέρα μπάρμπα-Κουκιά σπέρνω!», με τον δημοσιογράφο να ρωτάει και να ξαναρωτάει: «Κύριε Τάδε, η ΑΔΕΔΥ είναι πάντα υπέρ του ενιαίου μισθολογίου. Δεν νομίζετε ότι είναι δίκαιο κάποιος που δουλεύει πιο σκληρά και εξυπηρετεί τους πολίτες καλύτερα από μερικούς που κάθονται-γιατί είναι κοινό μυστικό στην Ελλάδα ότι ένα μεγάλο μέρος των δημοσίων υπαλλήλων δεν κάνουν την δουλειά τους-δεν νομίζετε λοιπόν ότι αυτοί που δουλεύουν με ζήλο θα πρέπει να παίρνουν κάτι παραπάνω από τους αραχτούς;» και τον κύριο Αδεδή να απαντάει: «Κάθε υπηρεσία έχει την δομή της. Έχουμε προϊσταμένους που φροντίζουν ώστε όλοι να προσφέρουν ό,τι μπορούν και όλοι οι υπάλληλοι να κάνουν την δουλειά τους» και άλλες τέτοιες μπούρδες. Ο κύριος Αδεδής εδώ, εκούσια ή ακούσια έκανε το ίδιο μοιραίο λάθος που έκανε και ο Χριστός και ο Μαρξ, και έτσι είναι σε καλή παρέα. Το λάθος και των τριών ήταν ότι στήριξαν τις θεωρίες τους στην λάθος υπόθεση: ότι ο άνθρωπος είναι από φύση του ιδανικός και τέλειος. Έτσι κατά τον Χριστό, ο άνθρωπος μπορεί να αγαπάει τους εχθρούς του, να γυρίζει το δεύτερο μάγουλο όταν τον χαστουκίζουν στο πρώτο και να δίνει τον έναν χιτώνα όταν έχει δύο. Και επειδή τίποτα από όλα αυτά δεν είναι στην φύση του ανθρώπου, αλλά μάλλον αναφέρονται στις ιδιότητες κάποιου εξιδανικευμένου όντος, ο Χριστιανισμός σαν τρόπος ζωής απέτυχε. Έχει επιβιώσει μόνον σαν δόγμα, γιατί όσο κι’ αν σταυροκοπιόμαστε κάθε φορά που περνάμε έξω από μια εκκλησία, η ζωή μας δεν έχει καμία σχέση με τις πρωτοχριστιανικές κοινωνίες και τον Χριστιανισμό σαν τρόπο ζωής. Όσο για τον Μαρξ, έκανε το ίδιο λάθος με τον Χριστό, μια και βάσισε την θεωρία του στο «Ο καθένας προσφέρει όσο μπορεί και απολαμβάνει ό,τι χρειάζεται»! Τώρα μάλιστα! Γι’ αυτό και τα διάφορα κομμουνιστικά καθεστώτα κατέρρευσαν το ένα μετά το άλλο, και όλη αυτή η όμορφη θεωρία χρεοκόπησε. Και μια και ο Μαρξισμός στερείται υπερφυσικού δόγματος, δεν μπορεί να επιβιώσει ούτε σαν δόγμα. Σε μερικές δεκαετίες θα έχει ξεχαστεί από τον κοινό λαό και σαν θεωρία και σαν κίνημα, και μόνο οι φιλόσοφοι και οι ιστορικοί θα τον σπουδάζουν σαν ένα περίεργο κοινωνικό πείραμα του εικοστού αιώνα.
Όσο για τον κύριο Αδεδή, επέμενε ότι δεν χρειαζόμαστε κίνητρα για τους δημοσίους υπαλλήλους-όλοι πρέπει να παίρνουν τα ίδια εφόσον δίνουν το παρόν στο γραφείο τους, γιατί όλοι είναι ιδανικοί, άμεμπτοι, δουλευταράδες, κάνουν το κατά δύναμη, είναι έντιμοι, αδιάφθοροι, εξυπηρετικοί και ευγενικοί, και υπάρχουν προϊστάμενοι που το φροντίζουν αυτό. Χα! Χα! Χα!

Έμαθα πρόσφατα από ένα ντοκυμαντέρ της ιστορίας των Μαθηματικών ότι κατά πολλούς ιστορικούς το Πυθαγόρειο θεώρημα ήταν γνωστό στους αρχαίους Βαβυλωνίους στην εμπειρική του μορφή, πολύ πριν τον Πυθαγόρα. Εκείνο που πραγματικά συνέβαλλε η αρχαία Ελληνική σκέψη στην ανάπτυξη των Μαθηματικών ήταν οι έννοιες της απόδειξης και της αξιωματικής λογικής. Αξίωμα είναι μια υπόθεση που την δεχόμαστε ως σωστή και πάνω σ’ αυτήν κτίζουμε την θεωρία μας. Έτσι, το αξίωμα ότι από ένα σημείο υπάρχει μόνον μία κάθετη σε μια ευθεία είναι η βάση της Ευκλείδειας Γεωμετρίας που διέπει την καθημερινή μας ζωή, ενώ το αξίωμα ότι από ένα σημείο υπάρχουν άπειρες κάθετες σε μια ευθεία είναι η βάση της Ριμάνειας Γεωμετρίας που διέπει την δομή του σύμπαντος. Επομένως κύριε Αδεδή, αν αρχίσεις με λάθος αξίωμα, κτίζεις έναν πύργο στην άμμο. Και μιά και μία αλυσίδα είναι τόσο δυνατή όσο ο ασθενέστερος κρίκος της, αν στηρίξεις την θεωρία σου σε ανεδαφική υπόθεση, μια μέρα θα καταρρεύσει παταγωδώς! Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από την αρχή, με το μοντέλο του δημοσίου υπαλλήλου να είναι αυτό του συνηθισμένου ανθρώπου, αυτού που προσπαθεί να ελαχιστοποιήσει την προσπάθεια του και να μεγιστοποιήσει την καλοπέραση του, και ας προσπαθήσουμε να βρούμε λύσεις στο πρόβλημα «Ελληνικό δημοσιοϋπαλληλίκι» με αυτή τη βάση!

Μαρία Πέτρου

Περί αχύρου και ασύλου

Υπάρχει κάποιος αγγλικός νόμος κατά τον οποίον ο κάθε ταξιτζής πρέπει να έχει δίπλα του μέσα στο ταξί ένα δεμάτι άχυρο! Το ψήφισμα του νόμου αυτού χάνεται στα βάθη των αιώνων, όταν τα ταξί τα έσερναν άλογα και οι ζωόφιλοι εγγλέζοι δεν ήθελαν τα άλογα να παραμελούνται κατά την διάρκεια τις εργασίας τους. Ο νόμος αυτός ποτέ δεν αποσύρθηκε και επομένως ισχύει ακόμα και τώρα στην Αγγλία! Βέβαια τι συνέβει που έκανε την βουλή να ψηφίσει έναν τέτοιο νόμο κανείς πια δεν το ξέρει. Ίσως να βρέθηκε κάποιος αμελής ταξιτζής που άφηνε το καημένο του το άλογο νηστικό μέχρι που έγινε κάτι δραματικό, όπως το άλογο να ψόφησε καταμεσής του δρόμου, ή το άλογο να έφαγε κάποιο παιδάκι που το πέρασε για δεμάτι άχυρο από την πείνα που το έδερνε, και το δραματικό αυτό γεγονός να έγινε το κίνητρο για να θεσπιστεί ο νόμος. Έχουμε και εμείς κάποιους τέτοιους νόμους που δεν ξέρουμε γιατί έγιναν, μια και το μόνο που δεν έκαναν ποτέ ήταν να εκπληρώσουν τον σκοπό τους. Δεν ξέρω πότε ο νόμος για το πανεπιστημιακό άσυλο θεσπίστηκε, αλλά σίγουρα δεν έσωσε τον Γεώργιο Βοζίκη, φοιτητή της ιατρικής, από εξορία στην Μακρόνησο και τον θάνατο του από βασανιστήρια που επακολούθησε, ούτε σταμάτησε τα τανκς στις 17 του Νοέμβρη. Ούτε το ιερό άσυλο των αρχαίων βοήθησε το προδότη Παυσανία να ξεφύγει τον θάνατο: οι πρόγονοι μας απλώς έκτισαν την πόρτα του ναού στον οποίο είχε καταφύγει και τον άφησαν να πεθάνει από την δίψα και την πείνα!

Το πανεπιστημιακό άσυλο είναι άσυλο ιδεών και ως γνωστόν οι ιδέες δεν μπορεί να συνδέονται με έναν συγκεκριμένο χώρο. Αν η πολιτεία θέλει να διώξει έναν πανεπιστημιακό ή έναν φοιτητή λόγω των ιδεών του, γιατί να πάει να τον πιάσει μέσα στο πανεπιστήμιο και να μην πάει να τον συλλάβει όταν είναι εκτός πανεπιστημίου; Τι θα την εμποδίσει να το κάνει όταν ο διωκόμενος πάει το βράδυ στο σπιτάκι του για ύπνο; Το πανεπιστημιακό άσυλο λοιπόν είναι ένας συμβολικός θεσμός που παρεξηγήθηκε και μας οδήγησε μέχρι τώρα σε εγκλήματα κατά της κοινωνίας, γιατί βέβαια ο βανδαλισμός δημόσιας περιουσίας είναι έγκλημα, είτε είναι στην απλή του μορφή, αυτή του μουτζουρώματος ενός φρεσκοβαμμένου τοίχου, είτε είναι στην μορφή καταστροφής επιστημονικών οργάνων και ερευνητικής εργασίας ετών. Και φυσικά αφήνω απέξω όλα τα άλλα έκτροπα που γίνονται στους πανεπιστημιακούς χώρους με την κάλυψη του πανεπιστημιακού ασύλου. Και μια και ο θεσμός έχει παρεξηγηθεί και καταχραστεί τόσο πολύ, καιρός είναι να τον καταργήσουμε. Γιατί ο αγγλικός νόμος περί αχύρου είτε υπάρχει είτε δεν υπάρχει δεν βλάπτει κανέναν, αλλά ο δικός μας νόμος περί ασύλου έχει καταστρέψει τα Ελληνικά Πανεπιστήμια! Σε μια κοινωνία δημοκρατική, με ελευθερία λόγου, δεν έχει λόγο να υπάρχει ούτε σαν συμβολισμός.
Γιατί δηλαδή οι πανεπιστημιακοί πρέπει να έχουν το πανεπιστημιακό άσυλο και όχι και οι φουρνάρηδες το φουρναρικό άσυλο; Όλοι υποκείμεθα στους ίδιους περιορισμούς λόγου και ιδεών: όλοι είμαστε ελεύθεροι να πούμε ό,τι θέλουμε, μέσα στα επιτρεπτά όρια. Για παράδειγμα, υπάρχει ελευθερία λόγου, αλλά σε πολλές χώρες (εννοώ δημοκρατικές χώρες, με πραγματικές ελευθερίες για τους πολίτες) αν κάποιος πει ότι το ολοκαύτωμα των Εβραίων από τους Ναζί δεν έγινε, θα πάει φυλακή. Όλοι έχουμε ελευθερία στις ιδέες μας, αλλά αν έρθει η ιδέα σε κάποιον πανεπιστημιακό να διασταυρώσει γαϊδούρι με άνθρωπο για να παράγει γαϊδουροανθρωπάκι, δεν επιτρέπεται να το κάνει, είτε έχουμε πανεπιστημιακό άσυλο είτε όχι (αν και μερικές φορές αναρωτιέμαι αν αυτό δεν έχει ήδη γίνει!).

Άρα, και στην ελευθερία του λόγου και στην ελευθερία των ιδεών υπάρχουν όρια, που τα έχει θεσπίσει η κοινωνία, και αυτά είναι που οριοθετούν την ελευθερία των ιδεών και του λόγου και όχι το κάγκελο της περίφραξης ενός χώρου που μπορεί να το παραβιάσει κανείς όποτε θέλει! Είναι αυτά τα νοητά όρια που πρέπει να αγωνιζόμαστε να διατηρήσουμε γιατί αυτά εξασφαλίζουν την πραγματική μας ελευθερία: είναι οι νοητές γραμμές που θέτουν οι νόμοι που θα πρέπει να σεβαστούμε, οι νόμοι που ψήφησε η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση, που έχουμε το δικαίωμα να την αλλάξουμε στις επόμενες εκλογές αν δεν μας αρέσει. Αν κάθε μέρα την περνάμε προσπαθώντας να εξευτελίσουμε αυτούς τους δημοκρατικά αποφασισμένους νόμους, με σλόγκαν όπως «Ανυπακοή» ή με καταλήψεις δρόμων, κτιρίων, με τσαμπουκάδες και νταηλίκια, και μετά αρχίζουμε να φωνάζουμε για την διατήρηση του πανεπιστημιακού ασύλου γιατί αυτό δήθεν μας εξασφαλίζει την ελευθερία της σκέψης, τότε είμαστε Γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριτές!

Μαρία Πέτρου