Περί αχύρου και ασύλου

Υπάρχει κάποιος αγγλικός νόμος κατά τον οποίον ο κάθε ταξιτζής πρέπει να έχει δίπλα του μέσα στο ταξί ένα δεμάτι άχυρο! Το ψήφισμα του νόμου αυτού χάνεται στα βάθη των αιώνων, όταν τα ταξί τα έσερναν άλογα και οι ζωόφιλοι εγγλέζοι δεν ήθελαν τα άλογα να παραμελούνται κατά την διάρκεια τις εργασίας τους. Ο νόμος αυτός ποτέ δεν αποσύρθηκε και επομένως ισχύει ακόμα και τώρα στην Αγγλία! Βέβαια τι συνέβει που έκανε την βουλή να ψηφίσει έναν τέτοιο νόμο κανείς πια δεν το ξέρει. Ίσως να βρέθηκε κάποιος αμελής ταξιτζής που άφηνε το καημένο του το άλογο νηστικό μέχρι που έγινε κάτι δραματικό, όπως το άλογο να ψόφησε καταμεσής του δρόμου, ή το άλογο να έφαγε κάποιο παιδάκι που το πέρασε για δεμάτι άχυρο από την πείνα που το έδερνε, και το δραματικό αυτό γεγονός να έγινε το κίνητρο για να θεσπιστεί ο νόμος. Έχουμε και εμείς κάποιους τέτοιους νόμους που δεν ξέρουμε γιατί έγιναν, μια και το μόνο που δεν έκαναν ποτέ ήταν να εκπληρώσουν τον σκοπό τους. Δεν ξέρω πότε ο νόμος για το πανεπιστημιακό άσυλο θεσπίστηκε, αλλά σίγουρα δεν έσωσε τον Γεώργιο Βοζίκη, φοιτητή της ιατρικής, από εξορία στην Μακρόνησο και τον θάνατο του από βασανιστήρια που επακολούθησε, ούτε σταμάτησε τα τανκς στις 17 του Νοέμβρη. Ούτε το ιερό άσυλο των αρχαίων βοήθησε το προδότη Παυσανία να ξεφύγει τον θάνατο: οι πρόγονοι μας απλώς έκτισαν την πόρτα του ναού στον οποίο είχε καταφύγει και τον άφησαν να πεθάνει από την δίψα και την πείνα!

Το πανεπιστημιακό άσυλο είναι άσυλο ιδεών και ως γνωστόν οι ιδέες δεν μπορεί να συνδέονται με έναν συγκεκριμένο χώρο. Αν η πολιτεία θέλει να διώξει έναν πανεπιστημιακό ή έναν φοιτητή λόγω των ιδεών του, γιατί να πάει να τον πιάσει μέσα στο πανεπιστήμιο και να μην πάει να τον συλλάβει όταν είναι εκτός πανεπιστημίου; Τι θα την εμποδίσει να το κάνει όταν ο διωκόμενος πάει το βράδυ στο σπιτάκι του για ύπνο; Το πανεπιστημιακό άσυλο λοιπόν είναι ένας συμβολικός θεσμός που παρεξηγήθηκε και μας οδήγησε μέχρι τώρα σε εγκλήματα κατά της κοινωνίας, γιατί βέβαια ο βανδαλισμός δημόσιας περιουσίας είναι έγκλημα, είτε είναι στην απλή του μορφή, αυτή του μουτζουρώματος ενός φρεσκοβαμμένου τοίχου, είτε είναι στην μορφή καταστροφής επιστημονικών οργάνων και ερευνητικής εργασίας ετών. Και φυσικά αφήνω απέξω όλα τα άλλα έκτροπα που γίνονται στους πανεπιστημιακούς χώρους με την κάλυψη του πανεπιστημιακού ασύλου. Και μια και ο θεσμός έχει παρεξηγηθεί και καταχραστεί τόσο πολύ, καιρός είναι να τον καταργήσουμε. Γιατί ο αγγλικός νόμος περί αχύρου είτε υπάρχει είτε δεν υπάρχει δεν βλάπτει κανέναν, αλλά ο δικός μας νόμος περί ασύλου έχει καταστρέψει τα Ελληνικά Πανεπιστήμια! Σε μια κοινωνία δημοκρατική, με ελευθερία λόγου, δεν έχει λόγο να υπάρχει ούτε σαν συμβολισμός.
Γιατί δηλαδή οι πανεπιστημιακοί πρέπει να έχουν το πανεπιστημιακό άσυλο και όχι και οι φουρνάρηδες το φουρναρικό άσυλο; Όλοι υποκείμεθα στους ίδιους περιορισμούς λόγου και ιδεών: όλοι είμαστε ελεύθεροι να πούμε ό,τι θέλουμε, μέσα στα επιτρεπτά όρια. Για παράδειγμα, υπάρχει ελευθερία λόγου, αλλά σε πολλές χώρες (εννοώ δημοκρατικές χώρες, με πραγματικές ελευθερίες για τους πολίτες) αν κάποιος πει ότι το ολοκαύτωμα των Εβραίων από τους Ναζί δεν έγινε, θα πάει φυλακή. Όλοι έχουμε ελευθερία στις ιδέες μας, αλλά αν έρθει η ιδέα σε κάποιον πανεπιστημιακό να διασταυρώσει γαϊδούρι με άνθρωπο για να παράγει γαϊδουροανθρωπάκι, δεν επιτρέπεται να το κάνει, είτε έχουμε πανεπιστημιακό άσυλο είτε όχι (αν και μερικές φορές αναρωτιέμαι αν αυτό δεν έχει ήδη γίνει!).

Άρα, και στην ελευθερία του λόγου και στην ελευθερία των ιδεών υπάρχουν όρια, που τα έχει θεσπίσει η κοινωνία, και αυτά είναι που οριοθετούν την ελευθερία των ιδεών και του λόγου και όχι το κάγκελο της περίφραξης ενός χώρου που μπορεί να το παραβιάσει κανείς όποτε θέλει! Είναι αυτά τα νοητά όρια που πρέπει να αγωνιζόμαστε να διατηρήσουμε γιατί αυτά εξασφαλίζουν την πραγματική μας ελευθερία: είναι οι νοητές γραμμές που θέτουν οι νόμοι που θα πρέπει να σεβαστούμε, οι νόμοι που ψήφησε η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση, που έχουμε το δικαίωμα να την αλλάξουμε στις επόμενες εκλογές αν δεν μας αρέσει. Αν κάθε μέρα την περνάμε προσπαθώντας να εξευτελίσουμε αυτούς τους δημοκρατικά αποφασισμένους νόμους, με σλόγκαν όπως «Ανυπακοή» ή με καταλήψεις δρόμων, κτιρίων, με τσαμπουκάδες και νταηλίκια, και μετά αρχίζουμε να φωνάζουμε για την διατήρηση του πανεπιστημιακού ασύλου γιατί αυτό δήθεν μας εξασφαλίζει την ελευθερία της σκέψης, τότε είμαστε Γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριτές!

Μαρία Πέτρου