Σπασμένα Μάρμαρα

Ο Heinrich Heine, Γερμανός φιλόσοφος του 19ου αιώνα, το 1821 έγραψε: «’Οπου καίνε βιβλία θα καταλήξουν κάποτε να καίνε ανθρώπους!» Αυτά τα λόγια θεωρούνται προφητικά για τις πράξεις του Ναζισμού έναν αιώνα αργότερα, όταν στις 10 Μαΐου του 1933 φοιτητές έκαψαν τελετουργικά στο Βερολίνο 25000 τόμους βιβλίων «αντι-Γερμανικού» περιεχομένου. Εμείς οι Έλληνες, όμως, είμαστε όπως πάντα λίγο αλλιώτικοι από τους άλλους Ευρωπαίους. Εμείς αρχίσαμε με το κάψιμο των ανθρώπων (μήπως ξεχάσατε τους τρεις που κάηκαν πέρσι από τους διαδηλωτές μέσα στην τράπεζα Marfin γιατί ήταν απεργοσπάστες;) και φέτος συνεχίσαμε με τα βιβλία και τα έργα τέχνης όπως τα εννιά νεοκλασικά κτίρια που κάψαμε μαζί με δεκάδες άλλα στην Αθήνα την περασμένη Κυριακή. Η ανθρωπότητα μπορεί να ξεχάσει ή ακόμα και να συγχωρήσει την κατάλυση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας από τους Τούρκους και τις σφαγές ανθρώπων που έγιναν (άλλωστε ποιός κατακτητής δεν σφάζει-μήπως ο Μέγας Αλέξανδρος κατέκτησε την Ασία με μεταξωτές κορδέλες;) αλλά πάντα θα θυμάται την καταστροφή των ψηφιδωτών της Αγίας Σοφίας, και των μαρμάρων και στέγης του Παρθενώνα. Ο κόσμος μπορεί να ξεχάσει την καταπίεση των γυναικών από τους Ταλιμπάν, αλλά ποτέ δεν θα τους συγχωρήσει την καταστροφή των αγαλμάτων του Βούδα ύψους 50 μέτρων που είχαν σκαλιστεί στους βράχους 1800 χρόνια πριν. Ούτε η κοινωνία θα ξεχάσει και θα συγχωρήσει ποτέ τις καταστροφές έργων τέχνης και αρχαίων κειμηλίων που έκανε η Μορφωτική επανάσταση στην Κίνα την τριετία 1966-69, ακόμα και αν ξεχάσει τις ακρότητες που υπέφεραν τότε οι Κινέζοι διανοούμενοι.
Την περασμένη Κυριακή μπήκαμε και εμείς στο πάνθεον αυτών των βαρβάρων. Αποδείξαμε ότι και εμείς ξέρουμε να καίμε βιβλία, να σπάζουμε μάρμαρα και να γκρεμίζουμε έργα τέχνης. Και λέω «εμείς», γιατί εμείς, η κοινωνία, συλλογικά κάψαμε και σπάσαμε και διαλύσαμε την ομορφιά και τον πολιτισμό. Μήπως εμείς δεν είμαστε που καραδοκούμε συνεχώς, έτοιμοι να ορμίσουμε και να κατασπαράξουμε την Αστυνομία στο κάθε της στραβοπάτημα; Εμείς δεν ήμασταν που κουνούσαμε το κεφάλι με κατανόηση για τους «αγανακτισμένους» που έκαψαν το κέντρο της Αθήνας επειδή ένας εγκληματίας, που έτυχε να είναι αστυνομικός, πυροβόλησε και σκότωσε το παιδί στα Εξάρχεια; Εμείς δεν είμαστε που θέλουμε μια αστυνομία αναποτελεσματική, ήπια και ευνουχισμένη; Εμείς δεν είμαστε που απορρίψαμε τις κάμερες ασφάλειας στους δρόμους γιατί παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα μας, το δικαίωμα μας δηλαδή να πούμε ψέματα στον εργοδότη ότι είμαστε άρρωστοι για να πάμε στο γήπεδο ή να βγούμε βόλτα με τον εραστή μας και να μην διατρέχουμε τον κίνδυνο να καταγραφούν οι κινήσεις μας από κάποια κάμερα και να μας δουν μάτια που δεν θέλουμε να μας δουν; Εμείς δεν είμαστε που παραμορφώνουμε στην οθόνη της τηλεόρασης το πρόσωπο του εγκληματία ακόμα και σε βίντεο που τον δείχνει να παρανομεί, για να προστατεύσουμε την ταυτότητα του, και μ’ αυτόν τον τρόπο ουσιαστικά παρεμποδίζουμε το έργο του εντοπισμού και σύληψης του; Εμείς δεν είμαστε που θα θεωρούσαμε τον Πρύτανη φασίστα αν καλούσε την Αστυνομία να συλλάβει τους εγκληματίες που κατέλαβαν το κτίριο της Νομικής και το χρησιμοποίησαν για στρατηγείο τους; Εμείς δεν είμαστε που θα θεωρούσαμε προδότη όποιον έτρεχε και κατήγγειλε με τρανταχτή φωνή και με τρόπο που δεν θα άφηνε περιθώρια για αδιαφορία το γεγονός ότι είδε εγκληματίες να ετοιμάζουν μολότοφ μέσα στην Νομική; Εμείς δεν είμαστε που θα φωνάζαμε αγανακτισμένοι αν η Αστυνομία μας σταματούσε να δει τί έχουμε μέσα στον σάκκο που κουβαλάμε; Η κοινωνία μας έχει κάνει τις επιλογές της: έχουμε άφθονα ανθρώπινα δικαιώματα! Μπορούμε να πάμε βόλτα με τον εραστή μας χωρίς να μας καταγράψει καμία κάμερα. Μπορούμε να κάνουμε σκασιαρχείο χωρίς να μας πιάσουν. Μπορούμε να κουβαλάμε σάκους με μολότοφ και πέτρες χωρίς να μας σταματήσει κανείς. Μπορούμε να σπάζουμε και να ξανασπάζουμε τα μάρμαρα των έργων τέχνης έτσι για να ξεδώσουμε και να βγάλουμε τα απωθημένα μας. Και μπορούμε να θρηνούμε μετά με κροκοδειλίσια δάκρυα γι’ αυτά! Κανείς δεν θα μας πει υποκριτές! Έχουμε ανθρώπινες ελευθερίες, άξιες του χώρου που γέννησε την ιδέα της Δημοκρατίας! Μόνο που ξεχάσαμε ότι και η Δημοκρατία και η Ελευθερία και ο Πολιτισμός χρειάζονται περιφρούρηση, αλλιώς πεθαίνουν κάτω από μια στοίβα σπασμένα μάρμαρα.

Μαρία Πέτρου

Περί λόγου

Όταν έπεσε η χούντα, και νομιμοποιήθηκε το ΚΚΕ, κάποιος δημοσιογράφος είχε την έμπνευση να βγει στον δρόμο με ένα μικρόφωνο και να ρωτάει τα παιδάκια με φωνή συνωμοτική και κάπως φοβισμένη: «Έχεις δει ποτέ σου έναν κομουνιστή;» Ήταν καταπληκτικό πόσο τρομαγμένα έδειχναν ορισμένα παιδάκια όταν έλεγαν «Όχι! Ποτέ!» σαν να τα είχαν ρωτήσει αν είχαν δει ποτέ το τέρας του Λοχνές! Μερικές φορές δεν έχει σημασία το τί λες, αλλά το πώς το λες. Θυμάμαι έναν προεκλογικό λόγο της κυρίας Θάτσερ. Με βαθιά και επιβλητική φωνή σήκωσε αργά με το ένα χέρι ένα βιβλίο και είπε: «Αυτό είναι το μανιφέστο του κομουνιστικού κόμματος...» (Παύση, για να αυξηθεί το εφέ). Μετά σήκωσε με το άλλο χέρι ένα άλλο βιβλίο και είπε: «Και αυτό είναι το μανιφέστο του κόμματος των εργατικών...» (Άλλη παύση.) Και μετά από λίγο η στομφώδης δήλωση-καταπέλτης: «Ως επί το πλείστον είναι ταυτόσημα!» Αυτό ήταν! Δεν χρειαζόταν επιχειρήματα για να αποδείξει ότι το μανιφέστο των Εργατικών ήταν απαράδεκτο! Αρκεί που ως επί το πλείστον ήταν ταυτόσημο με αυτό των κομουνιστών! Η κυρία Θάτσερ έπεισε! Εκείνες τις εκλογές τις κέρδισε θριαμβευτικά (όπως άλλωστε και όλες τις υπόλοιπες στις οποίες έλαβε μέρος). Αλλά και όταν χρόνια αργότερα ο πρωθυπουργός της Βρετανίας (μου διαφεύγει ποιος ακριβώς ήταν) γύρισε από μια σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλες, όπου είχαν συζητήσει για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία η Βρετανία αρνήθηκε να προσυπογράψει, είχαμε θριαμβευτικές δηλώσεις πατριωτικής έξαρσης: «Δεν υπογράψαμε την χάρτα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων! Δεν θα μας πουν οι Βρυξέλλες τι να κάνουμε! Δεν ξεπουλήσαμε την εθνική μας κυριαρχία!» και άλλα τέτοια, που σε έκαναν να αναρωτιέσαι αν θριαμβολογούσε πράγματι που ο Βρετανικός λαός δεν θα προστατεύονταν από την χάρτα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μια που αυτά δεν θα ενσωματώνονταν στον Βρετανικό νόμο! Υπάρχουν πολλοί τρόποι λοιπόν να παρουσιάσεις κάτι και να πείσεις κιόλας. Για παράδειγμα: Ο Χριστός είπε ότι όταν μας χαστουκίζουν, πρέπει να στρέφουμε και το άλλο μάγουλο. Αυτό είναι ένα από τα βασικά διδάγματα του Ευαγγελίου. Θα μπορούσε όμως να το παρουσιάσει κανείς και αλλιώς: «Κοίτα πού καταλήγει κάποιος που όταν τον χαστουκίζουν γυρίζει και το άλλο μάγουλο! Στον σταυρό!» Και φυσικά αυτή η ερμηνεία γίνεται πιο εύκολα δεκτή, αλλιώς δεν εξηγείται πώς τόσοι που λένε ότι είναι Χριστιανοί δεν στρέφουν και το άλλο μάγουλο όταν τους χαστουκίζουν, αλλά μάλλον δίνουν και αυτοί κάτι ξεγυρισμένα, μα κάτι ξεγυρισμένα χαστούκια....
Όπως αυτά του κυρίου Καρατζαφέρη προς πρώην συνεργάτες και συμμάχους! Αλλά εδώ που τα λέμε, και ο Ιούδας Χριστιανός ήταν.
Και όταν το 1969 το Συμβούλιο της Ευρώπης απέβαλε την Ελλάδα της χούντας από τους κόλπους της, είχαμε πατριωτικές εξάρσεις στο ραδιόφωνο με εμβατήρια του τύπου «Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει...» και ανακοινωθέντα στο στυλ: «Η Ελλάς απεχώρησεν εκ του Συμβουλίου της Ευρώπης διαμαρτυρόμενη δια την αναίσχυντον επέμβασην του εις τα εσωτερικά της!» Τουλάχιστο κάτι άλλαξε από τότε: κανείς δεν προσπάθησε να μας παρουσιάσει το μνημόνιο σαν στιφάδο, γεμάτο φύλλα δάφνης και πατριωτικές σάλτσες!
Μαρία Πέτρου