Περί τίγρεων

Στο βιβλίο Γεωγραφίας του Αγγλικού Γυμνασίου υπάρχει ένα κεφάλαιο για τις οικονομίες τίγρεις της Άπω Ανατολής. Ως οικονομίες τίγρεις (tiger economies) αναφέρονται οι Νότια Κορέα, η Ταϊβάν, η Σιγκαπούρη και το Χόνγκ Κόνγκ. Οι χώρες αυτές είχαν μια θεαματική άνοδο στην οικονομία τους τις δεκαετίες του 70 και του 80, και τα Αγγλάκια μαθαίνουν πώς οι χώρες αυτές τα κατάφεραν. Διάβαζα λοιπόν εκεί ότι οι χώρες αυτές αναπτύχθηκαν βάσει στρατηγικής: πρώτα οι κυβερνήσεις τους ανέπτυξαν την υποδομή της κάθε χώρας (συγκοινωνίες, επικοινωνίες, ενέργεια) και μετά έγιναν οι επενδύσεις στην πρωτογενή παραγωγή, κυρίως στα ηλεκτρονικά, δηλαδή σε τεχνολογίες αιχμής της εποχής. Τα βιβλία βέβαια αναφέρουν και έναν άλλον σημαντικό παράγοντα, δηλαδή την διαθεσιμότητα καλά εκπαιδευμένου και αξιόπιστου εργατικού δυναμικού.

Άκουγα σήμερα στην τηλεόραση τις θέσεις κάποιων καλοπροαίρετων υποψήφιων βουλευτών του ευρέως χώρου της Αριστεράς να επιτίθενται στην προτεραιότητα που βάζουν και οι Ευρωπαίοι και τα μεγάλα κόμματα της Ελλάδας στην επανέναρξη των μεγάλων έργων που ή σταμάτησαν ή δεν άρχισαν ποτέ. Το επιχείρημα ήταν ότι τα έργα αυτά θα δημιουργήσουν προσωρινές θέσεις εργασίας αλλά δεν θα βοηθήσουν στην οικονομία της χώρας που αυτή τη στιγμή χρειάζεται πρωτογενή παραγωγή. Εδώ διαφωνώ κάθετα. Η πρωτογενής παραγωγή (και η δευτερογενής και η τριτογενής) χρειάζονται πρώτα από όλα καλές υποδομές. Αν δεν υπάρχουν αυτοκινητόδρομοι, καλοί και αξιόπιστοι σιδηρόδρομοι, αξιόπιστες τηλεπικοινωνίες, αεροπορικές διασυνδέσεις και αξιόπιστο ηλεκτρικό δίκτυο, πώς θα προωθηθεί η παραγωγή στην αγορά; Πώς να πάει ένας επιχειρηματίας να στήσει επιχείρηση στα Γιάννενα, όταν για να πάει στην Αθήνα να διεκπεραιώσει μια υπόθεση του πρέπει να χάσει δύο ή τρεις μέρες; Η μοναδική ημερήσια πτήση Αθήνα-Γιάννενα-Αθήνα είναι γύρω στις 12 το μεσημέρι, πολύ αργά για να κάνει κανείς την δουλειά του την ίδια μέρα, και ίσως πολύ νωρίς για να προλάβει να την τελειώσει το άλλο πρωί και να γυρίσει στην επιχείρηση του! Ο Λονδρέζος μπορεί να πάει αυθημερόν στο Μιλάνο ενώ ο Θεσσαλονικιός θέλει δύο μέρες για να πάει στο νευρωνικό κέντρο της Ευρώπης, τις Βρυξέλλες! Χώρια που μια κατολίσθηση στα Τέμπη αποκόπτει την Βόρεια από την Νότια Ελλάδα. Άρα, πρώτα και πάνω από όλα χρειαζόμαστε τα έργα υποδομής: είναι το νευρικό σύστημα, είναι ο μεταβολισμός της χώρας, είναι αυτό που κάνει την χώρα να λειτουργεί σαν κάτι το ενιαίο, σαν ένας ζωντανός οργανισμός.

Αλλά υπάρχει και κάποιο άλλο βασικό χαρακτηριστικό που έχουν για κοινό γνώρισμα οι οικονομίες τίγρεις: όλες έχουν ολοκληρωτικά καθεστώτα. Προχθές άκουσα κάποιον της Χρυσής Αυγής να απαντάει ως εξής όταν τον αποκάλεσαν νεοναζιστή: «Εμείς δεν είμαστε ναζιστές! Είμαστε με τον Γεώργιο Παπαδόπουλο! Μόνο τότε η οικονομία της Ελλάδας πήγαινε καλά!» Για όσους είναι πολύ νέοι για να το ξέρουν, ο Γεώργιος Παπαδόπουλος ήταν ο στρατιωτικός δικτάτορας της Ελλάδας πριν 45 χρόνια. Αυτή η δήλωση του νεαρού μου θύμισε αυτό που λένε οι Ιταλοί: «Μόνον επί Μουσολίνη τα τραίνα της Ιταλίας ήταν στην ώρα τους!» Τι λέω λοιπόν; Υπερασπίζομαι τον ολοκληρωτισμό; Όχι βέβαια! Μια δημοκρατία όμως θα πρέπει να μπορεί να χειρίζεται τις καταστάσεις ακόμα και όταν πρέπει να καταλύσει προσωρινά κάποιες ελευθερίες. Μια δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση, θα μπορούσε και θα έπρεπε να έχει το θάρρος να κηρύξει την χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, και να επιστρατεύσει τους πολίτες της όταν η επιβίωση της χώρας το απαιτεί. Μια δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση, μπορεί και να επιβάλει ένα είδος προσωρινού ολοκληρωτισμού και να τον αποσύρει αργότερα, χωρίς να τορπιλίσει τους θεσμούς της Δημοκρατίας. ΄Ενας δικτάτορας μπορεί να κάνει την οικονομία καλύτερη, μπορεί να κάνει τα τρένα να πηγαίνουν στην ώρα τους, αλλά στην διαδικασία θα σκοτώσει το μεγαλύτερο αγαθό της χώρας, την δημοκρατία. Ενώ η κατάσταση ανάγκης που μπορεί να κηρύξει μια δημοκρατική κυβέρνηση έχει καθαρή ημερομηνία λήξης. Τώρα γιατί οι προηγούμενες κυβερνήσεις δεν το έκαναν, παραμένει ακατανόητο! Προτίμησαν να δουν την χώρα να παραλύει από τα τρακτέρ των αγροτών, την παραγωγή της Κρήτης να καταστρέφεται από τους ναυτεργάτες, τον τουρισμό της Ελλάδας να αποτελειώνεται από τους εκάστοτε απεργούς, την στιγμή που η οικονομία της χώρας ψυχορραγούσε! Μα αν δεν ήταν και δεν είναι τώρα κατάσταση έκτακτης ανάγκης πότε θα είναι; Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Να έχουμε αυτήν την στιγμή ένα σημαντικό ποσοστό της Ελληνικής κοινωνίας να νοσταλγούν τον Παπαδόπουλο και την παρέα του! Συγχαρητήρια! Διατηρήσατε το δικαίωμα της απεργίας, αλλά χάσατε τον κόσμο που θέλει να το διατηρήσει! Έτσι φτάσαμε να έχουμε ισχυρή υποστήριξη για την Παπαρήγα από την μια μεριά, που θέλει να φέρει ένα Σταλινιστικό καθεστώς στην Ελλάδα (στο Σοβιετικό καθεστώς δεν επιτρεπόταν οι απεργίες!), και για την Χρυσή Αυγή από την άλλη, που θέλει να επανα-εφεύρει την Ελλάδα των Ελλήνων Χριστιανών, Καθολικών Διαμαρτυρομένων!
Μαρία Πέτρου

Περί θανάτου

Όταν ήμουν 17 χρονών σκοτώθηκε ο πατέρας μου σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Τότε σκέφτηκα πολύ για τον θάνατο. Γιατί πεθαίνουμε; Ποιός είναι ο προορισμός του ανθρώπου; Γιατί αφού μας λένε ότι ο Θεός είναι πάνσοφος και παντογνώστης και τέλος πάντων παν τα πάντα, να κάνει άλλους κακούς, άλλους καλούς, άλλους να βασανίζονται και άλλους να μην τους ματώνει η μύτη; Κατέληξα λοιπόν τότε στην εξής λογική επιχειρηματολογία. Ας δεχτούμε ότι ο Θεός πράγματι είναι τέλειος σε όλα. Ένας τέλειος μηχανικός δεν θα μπορούσε να κατασκευάσει κάτι που άλλοτε δουλεύει και άλλοτε δεν δουλεύει. Ένας τέλειος μηχανικός οτιδήποτε κατασκεύαζε θα εκπλήρωνε τον σκοπό του στην εντέλεια, ανεξάρτητα συνθηκών, παρεμβάσεων, θορύβου, κλπ. Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να κάνουν παιδιά, κάποιο όχι. Άρα ο σκοπός της ύπαρξης μας δεν μπορεί να είναι η διαιώνιση του είδους. Κάποιοι άνθρωποι κάνουν τους γύρω τους ευτυχισμένους και κάποιοι όχι. Άρα ούτε το να βοηθούμε ο ένας τον άλλον είναι σκοπός της ύπαρξης μας. Κάποιοι άνθρωποι δοξολογούν τον Θεό μέρα νύχτα και κάποιοι όχι. Πάει και αυτό σαν σκοπός ύπαρξης! Τι μας μένει; Τι είναι αυτό που κάνουν όλοι οι άνθρωποι ανεξαίρετα; Όλοι παθαίνουν! Όλοι ανεξαίρετα! Να λοιπόν το μόνο που ένας τέλειος κατασκευαστής θα μπορούσε να είχε βάλει σαν σκοπό του κατασκευάσματος του! Μα θα μου πουν οι πιστοί χριστιανοί, ο Θεός έδωσε στον άνθρωπο την ελεύθερη βούληση. Το επιχείρημα αυτό έχει λεχθεί πολλές φορές. Μπορείτε να φανταστείτε τον τέλειο μηχανικό να κατασκευάζει ένα αυτοκίνητο που όποτε θέλει τσουλάει και όποτε θέλει δεν τσουλάει; Μπορείτε να φανταστείτε έναν αρχιτέκτονα να κατασκεύαζε μια στέγη που όποτε θέλει βάζει την βροχή μέσα και όποτε θέλει όχι; Μ΄ αυτήν την λογική λοιπόν είχα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο προορισμός του ανθρώπου είναι να πεθαίνει! Χρόνια αργότερα, βλέποντας τα εξαιρετικά ντοκιμαντέρ του Ντέϊβιντ Άντεμποροου για την ζωή στον πλανήτη μας, βρήκα και την απόδειξη της θεωρίας μου: 98% των θαλασσίων χελωνών που γεννιούνται γίνονται τροφή για τα θαλασσοπούλια μόλις βγουν από το αυγό. Το υπόλοιπο 2% πεθαίνει αφού κάνει πρώτα το καθήκον του για την διαιώνιση του είδους. Από τα εκατομμύρια σαρδελλών που συρρέουν στον ωκεανό νότια της Αφρικής, μια χούφτα επιβιώνουν για να διαιωνίσουν το είδος πριν πεθάνουν και αυτές. Οι υπόλοιπες γεννιούνται για να τραφούν οι καρχαρίες, τα θαλασσοπούλια και άλλα μεγάλα ψάρια. Πέρασαν πολλά χρόνια πριν ξανασκεφτώ για τον θάνατο, και αναπροσαρμόσω την θεωρία μου. Τώρα πια ξέρω κάτι που δεν είχα σκεφτεί τότε: αν δεν ξέραμε ότι θα πεθάνουμε, θα μπαίναμε ποτέ στον κόπο να πάρουμε εκείνο το έρημο το πτυχίο που μας παίδεψε χρόνια; Θα καθαρίζαμε τον κήπο μας από τα μπάζα; Θα παντρευόμασταν; Θα κάναμε παιδιά; Θα γράφαμε εκείνο το μυθιστόρημα που μας τριβέλιζε το μυαλό για να πάρει σάρκα και οστά; Ή θα μας έτρωγε ο ωχαδερφισμός: «Δε βαριέσαι καημένε, και αύριο μέρα είναι...Έχουμε καιρό... Μια αιωνιότητα!» Μετά λοιπόν από τόσες δεκαετίες, κατάλαβα γιατί ο Δημιουργός έκανε ένα και μόνον ένα πράγμα απόλυτα αναπόφευκτο για κάθε δημιούργημα του: έδωσε στο κάθε δημιούργημα του το δώρο της κινητήριας δύναμης της ζωής! Το προίκισε με τον θάνατο! Ίσως ακούγεται παράδοξο, αλλά τώρα πια πιστεύω ότι δεν θα μπορούσε να υπάρχει ζωή χωρίς να υπάρχει θάνατος! Ίσως λοιπόν, τελικά θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι «τα πάντα εν σοφία ποιήθηκαν»! Μαρία Πέτρου

Περί τεντυμποϋσμού

Πριν μερικές μέρες νεαροί κουκουλοφόροι μπήκαν σε κάποιον τοπικό σταθμό τηλεόρασης και πέταξαν γιαούρτια και αυγά στον εκφωνητή, γιατί λέει είχε πάρει τηλεφωνική συνέντευξη πριν μια βδομάδα από έναν εκπρόσωπο της Χρυσής Αυγής, δηλαδή του Ελληνικού Νεοναζιστικού κόμματος. Τώρα τι ήταν αυτοί οι νεαροί;
Διανοούμενοι; Αμφιβάλλω. Αν ήταν διανοούμενοι θα πίστευαν στο «Διαφωνώ μ’ αυτό που λες αλλά θα υπερασπίσω μέχρι θανάτου το δικαίωμα σου να το λες!».
Πεινασμένοι και καταπονημένοι από την οικονομική κατάσταση; Αμφιβάλλω. Αν ήταν πεινασμένοι θα τα έτρωγαν τα γιαούρτια αντί να τα πετάξουν! Αγανακτισμένοι για την δυστυχία των συνανθρώπων τους; Αμφιβάλλω. Αν ήταν θέμα συμπόνιας προς τους αναξιοπαθούντες θα έδιναν τα αυγά στους πεινασμένους αντί να τα πετάνε. Επίδοξοι ήρωες, που περιμένουν να δαφνοστεφανωθούν για τον ηρωϊσμό τους; Αμφιβάλλω. Αν ήθελαν δάφνες δεν θα έκρυβαν τα πρόσωπα τους με κουκούλες! Είναι πολύ απλό: ήταν τσογλανάκια που ήθελαν μια αφορμή για να κάνουν την πλάκα τους. Ή θα ήταν γιατί έχασε μια (κάποια, οποιαδήποτε) ποδοσφαιρική ομάδα, ή γιατί η σύζυγος του τραγουδιστή είναι βουλευτής, ή γιατί ψηφίστηκε το μνημόνιο-αμφιβάλλω αν έχουν ιδέα τι είναι, κάτι τέλος πάντων για να έχουν μια αφορμή να παίξουν γιαουρτοπόλεμο με κάποιο ανυποψίαστο θύμα!
Η Ελλάδα δυστυχώς έχει ξαναδεί τέτοια φαινόμενα. Για παράδειγμα ήταν κάποτε της μόδας οι μαθητές Γυμνασίου να πετούν γιαούρτια στους καθηγητές που δεν χώνευαν. Το κύμα εκείνο πέρασε με τον νόμο που απέκλειε από όλα τα σχολεία της χώρας μιας και δια παντός τους γιαουρτορίχτες. Γνώρισα κάποτε κάποιον που έμεινε αμόρφωτος γιατί τον είχαν αποβάλλει από όλα τα Γυμνάσια της χώρας για τον λόγο αυτό. Ύστερα είχαμε μια περίοδο που οι απογοητευμένες και εγκαταλελειμμένες «αθώες» ψυχές έριχναν βιτριόλι στο πρόσωπο αυτού που τις πρόδωσε, με αποτέλεσμα να προκαλούν παραμόρφωση, τύφλωση ή και θάνατο. Πέρασε και αυτό με την απαγόρευση της ελεύθερης πώλησης του βιτριολιού σαν καθαριστικό υγρό.
Τώρα τι κάνουμε; Υπήρξε κάποτε μια λύση: νόμος 4000 περί τεντυμποϊσμού, που ίσχυε από το 1958 ως το 1983. Ο νόμος προέβλεπε την δημόσια διαπόμπευση των ταραξιών. Εγώ θα πρότεινα κάτι πολύ πιο πρακτικό: ας τους βάλουν ποδιές και πλαστικά γάντια και ας τους αναγκάσουν να καθαρίσουν σε δημόσια θέα αυτά που έκαναν: τα γραψίματα στους τοίχους, τα γιαούρτια, τα αυγά και όλους τους βανδαλισμούς που προκαλούνε. Και αν υπάρχουν και κάποια χρήματα κάπου (αστείο είναι αυτό, αλλά τέλος πάντων) ας τους βάλουν σε ένα αεροπλάνο να τους στείλουν για εθελοντική εργασία σε κάποιο χωριό της Σομαλίας ή του Μαλί ή κάποιας άλλης Αφρικανικής χώρας, για έναν μήνα μόνον. Έτσι για να μάθουν τι θα πει πράγματι «μισθός πείνας», τι θα πει πράγματι φτώχεια, αρρώστια, στέρηση, καταπίεση και καταστροφή. Ίσως τότε να εκτιμήσουν καλύτερα τι τους προσφέρει η Ελληνική Δημοκρατία, έστω και στην σημερινή, την τραγική, την κουρελιασμένη, την Μνημονιακή μορφή της.
Μαρία Πέτρου